Hergebruik
Veel keramische materialen zoals gevelbaksteen, dakpannen, straatsteen, gresbuizen, tegels en sieraardewerk kunnen geheel worden hergebruikt. Straatbaksteen wordt haast altijd hergebruikt en neemt zelfs toe in economische waarde. Onderzoeken van CE Delft (2020) en Royal Haskoning (2009) concluderen beide dat straatbaksteen een hergebruikspercentage heeft van zeker 90% en een gemiddelde levensduur 125 jaar.
Recycling
Moderne mortels en lijmen dragen weliswaar bij aan de toegenomen kwaliteit van metsel- en tegelwerk, maar laten zich niet meer zo gemakkelijk van het keramiek verwijderen. Metselbaksteen wordt naar de huidige stand van de techniek daarom veelal vermalen tot granulaat en gerecycled in nieuwe keramische producten, ingezet als grond- of zandvervanger of als toeslagstof in bouwmaterialen. Er zijn inmiddels producten en initiatieven die het hergebruik van baksteen verder optimaliseren door de toepassing van droogstapeltechniek. In alle gevallen is reuse verkiesbaar boven reclycling.
De volgende aspecten spelen een rol bij recycling:
- Er is geen schaarste aan klei, de primair grondstof voor keramiek. Rivierklei is zelfs een vernieuwbare grondstof waarvan de winning bijdraagt aan nieuwe natuur en hoogwaterveiligheid.
- Gebruikt keramiek kan prima als secondaire grondstof worden toegepast bij de productie van nieuwe keramische producten. Het materiaal moet wel homogeen zijn, voldoende constant en de vervoersafstanden niet te groot. Dit is lastig realiseerbaar bij baksteenmetselwerk en tegelwerk door de aangehechte cementmortel en/of lijm. Diverse onderzoeken zijn uitgevoerd naar mogelijkheden om dit goed te kunnen scheiden;
- De toevoeging van secondaire grondstoffen in het keramisch proces heeft invloed op het bakproces en de kleur; keramische producten onderscheiden zich juist door hun uiterlijk;
- Voor de productie van nieuwe baksteen kan tot 25% gebakken keramisch materiaal worden toegevoegd. Dat leidt in de praktijk tot een energiereductie van maximaal 9% (voor droging van de gevormde steen). De veronderstelde kostenbesparing van 9% op de energiekosten blijkt onvoldoende om alle andere handelingen (inzameling, breken, reiniging, verdelen, etc.) te financieren.
- Selectief slopen aan de bron lijkt noodzakelijk om de kansen voor hoogwaardiger recycling te vergroten;
- Metselwerkpuin is simpelweg nodig als funderingsmateriaal onder (snel-)wegen. Voor deze nuttige toepassing is al bijna een tekort aan puin doordat er momenteel minder wordt gesloopt. Dat maakt het opzetten van retoursystemen minder gemakkelijk.
Momenteel lopen bij diverse producenten initiatieven die herverwerking van gebruikt eigen-product mogelijk maken in het eigen productieproces. Zie hiervoor de informatie onder Initiatieven van bedrijven.
In alle gevallen zijn keramische producten die aan het eind van hun levenscyclus zijn ongevaarlijk voor mens en milieu.
- Delen
