Metselwerk ontleent sterkte en stabiliteit voor een belangrijk deel aan het ‘in verband’ brengen van de bakstenen. Deze zogenoemde metselverbanden blijven niet beperkt tot het bekende halfsteensverband maar omvatten ook bijvoorbeeld het klezoorverband, blokverband of wildverband, maar oudere steensverbanden zoals Vlaamsverband, Noors-kettingverband, kruisverband. Het gaat steeds om een verschillende ordening van de bakstenen op basis van kop en strek.
Tegelverband of stapelverband
Metselwerk in tegelverband of ook wel stapelverband genoemd wordt regelmatig door architecten toegepast om een duidelijke rangschikking, symmetrie of eenvoudigweg een accent te creëren. Dit kan traditioneel worden gerealiseerd met plat verwerkte stenen, maar ook als klampsteen metselwerk. Hierbij worden gevelstenen met de platte bovenzijde in het zicht, al dan niet verticaal, verwerkt. Bij tegelverband ontbreekt een verband. Dit maakt toepassing van extra spouwankers en lintvoegwapening noodzakelijk.
Opengewerkt steens- of halfsteensverband
Opengewerkt steens of halfsteens metselwerk, ook wel Braziliaans metselwerk, geeft een bijzonder effect op het aanzicht van de gemetselde gevel en geeft een fraaie lichtinval achter deze gevel.
Wildverband
Bij halfsteens buitenspouwbladen wordt vaak wildverband (Infoblad 32 Wildverband metselwerk) en halfsteensverband toegepast. Ook baksteenformaten (zie tabel met formaten) met een afwijkende maatvoering, zoals het Hilversums formaat, kunnen hierin eenvoudig worden gerealiseerd.
Kap- of zaagwerk
Toepassing van andere metselverbanden is ook mogelijk. Voorbeelden daarvan zijn dubbel halfsteensverband, staand verband en ‘blok’ verband. Meestal moet dan extra aandacht aan de hoeken worden besteed. Daar is vaak kap- of zaagwerk nodig.
Afbeelding van metselverbanden uit boek Het zinderend oppervlak van Koen Mulder.